Trudne pytania

Jak już kiedyś pisałam, niczemu się w Ghanie nie dziwię. Ale też nie wszystko rozumiem i ciągle pytam o coś Odette lub moich kolegów z pracy.

                Także Wy, czy to w rozmowach czy mejlowo, pytacie mnie o różne aspekty ghańskiego życia. Niektóre pytania są łatwe i umiem na nie odpowiedzieć od razu. Na przykład kwestia papierosów. Zdaje się Wikipedia (lub inne internetowe źródło) podaje, że w Ghanie pali jedynie 5% społeczeństwa. Już kilka osób pytało mnie, czy to prawda. Otóż z moich obserwacji wynika, że chyba nie. 5% to stanowczo zawyżona liczba. W Ghanie nie pali nikt! Jestem tu już prawie cztery miesiące i nie widziałam jeszcze ani jednej osoby z papierosem w ręku, że o ustach nie wspomnę. Jedynymi osobami, które nadają sensu zaopatrywaniu sklepów w wyroby tytoniowe, są cudzoziemscy rezydenci Ghany.

taki znak jest w Ghanie zupełnie zbędny

            Nie wiem, w jaki sposób udało się to, czego w innych miejscach na świecie nie można osiągnąć ani poprzez straszenie rakiem, ani impotencją, ale fakty są właśnie takie: w Ghanie się nie pali.

            Od razu uprzedzę kolejne pytanie – alkohol owszem, spożywa się. W każdej budce z jedzeniem można kupić zimne piwo czy drinki na bazie wódki w kapslowanych butelkach, które cieszą się tu dużą popularnością. Jednak pijanych na ulicach raczej nie widać, najwyraźniej tutejsi ludzie nauczyli się panować nad swoimi nałogami.

takich miejsc jest w Ghanie mnóstwo

                Rozprawiwszy się z łatwym pytaniem, przechodzę do trudniejszego, które zadał ostatnio mój tata. Otóż zaciekawiło go, w jakim wieku ghańskie dzieci rozpoczynają edukację szkolną.

szkoła w Larabandze

Tu już same obserwacje nie wystarczą, bo – jak pisałam kilka dni temu – do szkoły posyła się wręcz niemowlęta, wszystkie one paradują w takich samych mundurkach jak starsi uczniowie i poznać, kiedy naprawdę zaczynają naukę, nie sposób.

w każdej szkole obowiązuje inny kolor mundurków. Tu uczennice z Akry

a tu z wioski niedaleko Wa

Zwróciłam się z tym problemem do Newtona, jednego z moich kolegów w pracy. Okazało się jednak, że sprawa nie jest taka prosta.

- Dzieci idą do szkoły, gdy rodzice je poślą – powiedział Newton – Jedne mają rok, inne 2 lata.

- No dobrze – nie poddawałam się – gdy dziecko jest małe może chodzić do szkoły, ale  nie musi. A mnie chodzi o wiek, w którym edukacja jest obowiązkowa.

- Nie ma takiego wieku. Jeśli rodziców na to stać, dziecko się uczy, jeśli nie, to nie. Szkoły są drogie – czesne, mundurek, podręczniki…

                                         jest i mundurek i tarcza na piersi trzylatka

- A szkoły państwowe?

- Te są trochę tańsze. Ale i tak nie każdy może sobie na nie pozwolić.

- I tak można? Nie ma obowiązku posłania dziecka do szkoły?

- Nie – odparł Newton, a potem zapytał, jak to jest w Polsce. Na wieść, że obowiązkowa edukacja dotyczy dopiero dzieci w starczym wieku 7 lat, aż otworzył usta ze zdziwienia. I spojrzał na mnie wzrokiem mówiącym: cóż to za kraj nieuków! Ale niewykształcone jest to twoje społeczeństwo!

biblioteka szkolna w Larabandze. Dzieci próbują znaleźć Ghanę na mapie Afryki

Próbowałam ratować reputację Polski i Polaków, mówiąc o przedszkolach, zerówce i domowej trosce o rozwój małego dziecka, ale chyba nie bardzo mi się udało. Trochę dopiero przekonał Newtona argument, że co prawda późno, ale za to uczą się wszystkie dzieci.

O wiek, w którym dzieci rozpoczynają edukację, spytałam jeszcze kilku innych kolegów. Odpowiedzi były podobne do tej Newtona. Z grubsza udało mi się ustalić, że gdzieś między czwartym a szóstym rokiem życia dzieci idą do prawdziwej szkoły.

Ale chyba to, czego się naprawdę dowiedziałam z tych rozmów, to że nie należy przykładać do wszystkiego swojej miarki…